سایه ابرتورم بر سر اقتصاد ایران

به گزارش دنیای ویدئو، ابرتورم یا تورم های فوق بزرگ عملاً زمانی اتفاق خواهند افتاد که افسار اقتصاد از دست مدیریت اقتصاد کلان بیرون آمده و اسب اقتصاد به صورت وحشی و البته با ترسی که بر رفتار معمولی اسب غلبه کرده است، اقتصاد را حرکت های بی ثبات کننده بی هدف وا دارد.

سایه ابرتورم بر سر اقتصاد ایران

ابرتورم به نرخ های بسیار بالای تورم گفته می گردد زمانی که ممکن است هر هفته و یا هرروز یک نرخ داشته باشیم و همه کالاها در افزایش قیمت با یکدیگر مسابقه گذاشته باشند. نمی توان در بین چند فروشنده کالای یکسانی، قیمتی یکسان دید و سردرگمی کامل همه فعالان مالی را در بر خواهد گرفت. فروشندگان از ترس این که نتوانند کالای فروخته شده را مجدد با نرخ قابل پیش بینی تأمین کنند، در عمل به جای فروش به انبار کردن کالاهای موجود مبادرت می کنند و خریداران حاضرند از ترس افزایش قیمت شدید، با هر قیمتی خرید کنند.

پول ملی در شرایط ابر تورم به شدت داغ شده، هر دستی را خواهد سوزاند و هرکسی که پول ملی را داشته باشد، احساس زیان روزافزون می کند. اینجاست که سرعت گردش پول به شدت افزایش یافته و همین موضوع نقدینگی حاصل از ضرب پایه پولی در سرعت گردش پول به شدت افزایش خواهد یافت و این افزایش در عمل با شرایط کمبود کالاها عاملی برای افزایش هرچه سریع تر قیمت ها خواهد بود.

ابزارهای حفظ نقدینگی در این شرایط ازجمله ارزهای خارجی، طلا و دارایی های حقیقی به شدت رشد قیمت خواهند داشت و در شرایطی که در مالی امکان خرج کردن دلار وجود داشته باشد، عملاً اقتصاد از پول ملی جارو شده و معاملات واقعی با دلار انجام خواهند شد. حتی ممکن است پول ملی ارزش خود را در معاملات ازدست داده و طلا یا یک عامل دیگر جایگزین گردد.

ابرتورم عاملی برای بی اعتمادی شدید فعالان مالی به مدیریت اقتصاد و عدم ثبات رفتاری فعالان مالی است. اینجاست که فعالیت هایی که نیازمند گذر زمان برای سودآوری هستند مانند تولید و سرمایه گذاری، در این شرایط به شدت محدودشده و تعطیل می گردند. تولید کاهش خواهد یافت، اشتغال کاهش خواهد یافت و بیکاری و رکود در کنار ابر تورم نرخ فلاکت مالی را به شدت بالا خواهد برد.

در شرایط ابر تورم حتی سرمایه در گردش کارگاه ها و کارخانه های تولیدی به ارز، طلا و سایر دارایی های حقیقی تبدیل می گردند و اگر ابر تورم، شرایط عدم اطمینان شدید به اقتصاد و رکود مالی شکل گرفته، با بی ثباتی رفتارهای سیاسی حاکمان همراه باشد و عملاً امکان پیش بینی یک ثبات هرچند ناقص در آینده ای نزدیک و یا دور برای فعالان مالی و صاحبان دارایی های حقیقی وجود نداشته باشد، عاملی برای خروج سرمایه و فرار مغزها خواهد بود.

در شرایط ابر تورم همیشه دریافت هر نوع وام از بانک هایی که نرخ سود آن ها را دولت ها تعیین می کنند سودآور است و همیشه تقاضای پول بر عرضه پول پیشی خواهد گرفت. اینجاست که حتی مردم عادی همیشه در تلاش برای دریافت وام هستند که وام اخذشده را به ارز، طلا، مسکن، ملک، سهام، اتومبیل، کالاهای مصرفی بادوام و هر نوع دارایی حقیقی دیگر تبدیل کنند. در این شرایط است که عملاً پرداخت اقساط این وام ها نرخ پس انداز مؤثر را افزایش داده و مصرف خانواده ها را کاهش داده و سطح رفاه مصرفی طبقه متوسط را کاهش خواهد داد. این کاهش علاوه بر کاهشی است که از طریق کاهش قدرت خرید درامدهای ثابت اتفاق خواهد افتاد. قابل ذکر این که در عمل طبقه متوسط که در اقتصاد امروزی عامل و زمینه موفقیت های بزرگ مالی است رفته رفته با تورم های بزرگ حذف شده و جامعه عملاً به دوطبقه نود درصد فقیر و خیلی فقیر و ده درصد ثروتمند تبدیل خواهد شد. این یعنی علاوه بر کاهش سطح رفاه، شکاف درآمدی شدید جامعه را به سمت واکنش های قطبی بزرگ هدایت خواهد کرد. رفتارهای قطبی مخصوصاً بین جوانان طبقات فقیر در این شرایط مسئله ای عادی است و می توان حتی در این شرایط انتظار شکل گیری شورش هایی از جنس اعتراض به شرایط مالی را مشاهده کرد.

ابر تورم بلایی خانمان سوز است که اگر بر سر مالی فرود آید، مانند زلزله ای بنیان کن، ساختارهای اصیل اقتصاد را نابود خواهد کرد و بازگشتن به شرایط اطمینان و بهبود اقتصاد پس از یک شرایط ابر تورم ادامه دار، می تواند تغییرات بزرگی در پارادایم های اداره اقتصاد را طلب کند. پارادایم هایی که حتی ممکن است مسئله هویتی یک جامعه محسوب شوند.

پول اصلی ترین عامل شکل گیری قیمت است و زیادی پول در مقابل ثبات کالاها، تورم را شکل می دهد. لذا زمانی که سرعت ازدیاد و رشد پول و نقدینگی بسیار بالا باشد، تورم های بزرگ را به وجود خواهد آورد. باید توجه کرد که اگر این زیادی پول عامل ذاتی یک اقتصاد باشد، مثلاً دولت برای تأمین مالی خود هرساله مثلاً سی درصد خلق پول و رشد نقدینگی را برنامه ریزی کند و رشد تولیدات حقیقی در اقتصاد پنج درصد باشد، در این صورت یک تورم دائمی بیست وپنج درصدی در اقتصاد شکل گرفته و تداوم می یابد. در این شرایط مردم به این نرخ عادت می کنند و در عمل به جای این که سالانه بیست وپنج درصد درآمدشان را به دولت مالیات دهند، قبول می کنند که سالانه ارزش دارایی هایشان بیست وپنج درصد کاهش یابد. این البته بسیار بد است. چون وقتی سالانه بیست وپنج درصد مالیات ستانده گردد، حوزه توزیع درآمد اثر بزرگی نمی پذیرد و اغنیا نسبت به فقرا مالیات بیشتری خواهند پرداخت، ولی وقتی مالیات به صورت پنهان و از طریق خلق پول و رشد نقدینگی شکل گرفت، عملاً تورم شکل گرفته بخش بزرگی از مالیات پنهان اخذشده را از جیب فقرا به خزانه دولت واریز خواهد کرد و لذا در این شرایط فقیر فقیرتر و ثروتمند، ثروتمندتر شده و شکاف درآمدی افزایش خواهد یافت. تداوم این نوع اداره اقتصاد از طریق انباشت همیشه نقدینگی شرایط عبور از تورم بزرگ به ابر تورم را در این اقتصادها همیشه به وجود می آورد و اقتصاد را در شرایط این انتقال قرار می دهد.

قابل گفتن این که در اقتصادهایی که از طریق خلق نقدینگی، دولت ها تأمین مالی می کنند، چون عملاً به افرادی به عنوان مالیات دهنده نباید پاسخگو باشند، لذا توزیع رانت می کنند و این توزیع رانت اقتصاد را از شفافیت خارج خواهد ساخت. اینجاست که فضای کسب وکار مبهم شده و سرمایه گذاری نمی تواند فرایندی درون زا و از طریق علایق حقیقی و درآمدزای واقعی سرمایه گذاران و فعالان آزاد مالی، انتخاب و صورت گیرد، لذا این فضای ابهام، رانت، غیر شفاف بودن و عدم اطمینان شکل گرفته، باعث می گردد که عارضه آقازاده پروری، گروه های دارای نفوذ و فساد اداری قوی در اقتصاد شکل بگیرد و توسعه یابد به گونه ای که پس از مدتی که این نوع اقتصاد بر کشوری پایدار باشد، سرطان فساد و ناکارآمدی و انحراف تخصیص غیر کارآمد منابع در کل اقتصاد متازتاز کرده و همه اقتصاد را در بربگیرد. نظام شایستگی شامل تربیت شایستگان، انتخاب شایستگان و به کارگماری شایستگان در کنار گردش نخبگان بین پست ها و جایگاه های مدیریتی در این شرایط به شدت صدمه دیده و چارچوبی ناکارآمد و بی فایده جایگزینان خواهد شد. لذا شایستگان واقعی در عمل نمی توانند وارد چرخه های کار و تلاش و مدیریت شوند و چاره ای جز کنار ماندن و خروج از کشور نخواهند داشت و حوزه های مدیریتی و کارشناسی نیز از عدم توانایی کافی علمی و مهارتی رنج می برند. شاکله عینی چنین چارچوب شکل گرفته ای این است که کیفیت انتخاب شوندگان هر بار کاهش می یابد و هر بار کیفیت تصمیمات حوزه های اجرایی، تقنینی و نظارتی کاهش یافته و اعتماد به مؤثر بودن این نوع تصمیمات توسط طبقات فعال مالی در پایین ترین سطح قرار خواهد گرفت.

پول اصلی ترین عامل ایجاد تورم و تداوم خلق پول عامل انباشت نقدینگی، رفتارهای غلط، نظام های غلط بانکداری تجاری و بانکداری مرکزی در کنار نظام غلط تأمین مالی کسری بودجه و تأمین منابع مالی موردنیاز دولت ها، عامل اصلی ابر تورم ها در اقتصاد خواهند بود. در این شرایط حتی ممکن است برخی دولت ها با استفاده از یک فرایند واردات همیشگی از طریق منابع ارزی که در اختیار دارند، قابلیت تبدیل نقدینگی انباشت شده به ابر تورم را کاهش داده و یا به تأخیر بیندازند. یا حتی ممکن است باسیاست هایی مانند افزایش شدید نرخ سود سپرده های بانکی، پول های خلق شده و نقدینگی حاصل از آن ها را در صندوق بانک ها حبس کنند. ولی در اولین فرصتی که یک تحدید بین المللی، یک تحریم و یا اتفاق داخلی خاص که عدم اعتماد را در بین فعالان مالی تزریق نماید، بیدار شده و نقش مخرب خود را ایفا خواهد کرد و یک ابر تورم بنیان کن مالی را مانند یک سیل و یا حتی یک سونامی به وجود خواهد آورد.

عدم پایبندی دولت ها به قوانین تعیین و درست مالی پول و حرکت به سمت نظام هایی که عامل خلق خارج از قاعده پول هستند، عامل اصلی شکل گیری تورم است و انباشت این پول ها و نقدینگی حاصل از آن ها، عامل ایجاد ابر تورم های بزرگ هستند. اینجاست که باید به این اصل اولیه اقتصاد کلاسیک بازگشت که هر نوع تورم در اقتصاد از نوع پولی است و هر نوع گسترش بی رویه پول ناشی از عدم قانون پذیری دولت ها و عدم قانون پذیری دولت ها ناشی از پارادایم های ناصحیح در حوزه های اداره اقتصاد است. برای دوری از این فرایندهای بنیان کن مالی، باید از ابتدا پارادایم های صحیح مالی را انتخاب کرد، نظام های صحیح تأمین مالی دولت را برافراشت و در چارچوبی شفاف و قانون مدار نظام بانکداری تجاری و بانکداری مرکزی صحیح و تجربه شده جهانی را پایدار ساخت.

منبع: اتاق بازرگانی ایران
انتشار: 18 اسفند 1399 بروزرسانی: 18 اسفند 1399 گردآورنده: justclip.ir شناسه مطلب: 312

به "سایه ابرتورم بر سر اقتصاد ایران" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "سایه ابرتورم بر سر اقتصاد ایران"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید