ابتلا به آلزایمر را می توان از روی چشم ها تشخیص داد - دنیای ویدئو

نتایج تحقیقات علمی حاکی از آن است که معاینات ساده و منظم چشم ها یکی از راه هایی است که به وسیله آن می توان بیماری آلزایمر را در مراحل اولیه و احتمالاً پیش از بروز هر گونه نشانه یا علامت دیگری تشخیص داد. شبکیه و عدسی های چشم از جمله کلیدی ترین نشانگرهای بیولوژیکی هستند که می توانند در تشخیص این بیماری موثر باشند و به همین علت در آزمایش های اولیه این روش تشخیصی نیز بر آنها تاکید شده است. هر دو این روش ها توانسته اند با دقت بالا میان داوطلبان سالم و کسانی که احتمالاً از آلزایمر در رنج بوده اند، تمایز قائل شوند. متخصصان می گویند که یافته ها می تواند مولد یک تغییر اساسی در درمان این بیماری باشد.

تشخیص تا درمان

تا به امروز کوشش ها در راستای کشف داروهایی که بتوانند به نوعی جلوی پیشرفت بیماری آلزایمر را بگیرند، ناپیروز بوده چرا که بیمارانی که این نوع درمان بر روی آن ها اعمال شده، اغلب از پیش دچار آسیب های مغزی جدی بوده اند. اما بسیاری از دانشمندان باور دارند که پیشگیری پیروز یا درمان آلزایمر مستلزم تشخیص موارد مشکوک خیلی قبل تر از زمانی است که هر نوع نشانه خاصی از بیماری در فرد بروز کند.

این تحقیقات که حدود 2 سال پیش شروع شد، هنوز در مراحل اولیه است و کارشناسان می گویند، مطالعات بیشتری ضروری است تا معین گردد که آیا چنین معایناتی اساساً می توانند بعنوان نخستین گام در تشخیص بیماری آلزایمر مورد استفاده قرار گیرد یا خیر.

روشهای تشخیص هنوز گران و هزینه بر هستند

در این روش محققان ناچارند بعد از معاینات اولیه چشم اقدامات گران و هزینه بر دیگری همانند پی ای تی PET: Positron Emission Tomography یا پرتونگاری مقطعی با گسیل پوزیترون (ذره کوچک مثبت) و در بعضی موارد نیز بررسی مایع نخاعی انجام دهند تا بتوانند با ضریب اطمینان بالا ابتلا به این بیماری را مورد تایید قرار دهند. تخصصی بودن آزمایشات شاید یکی از مهمترین محدودیت های این روش بالاخص در بعضی کشورها است اما در هر صورت پژوهشگران انجام تخصصی این آزمایش ها را بعنوان جزئی از معاینات رایج به وسیله چشم پزشکان ممکن می دانند.

دکتر دوگ براون Doug Brown مسئول یکی از این پروژه های تحقیقاتی و عضو جامعه آلزایمر می گوید: کشف راه های تازه و بهتر برای تشخیص بیماری آلزایمر در مراحل اولیه می تواند نه تنها مولد تحقیقات بیشتر در این زمینه باشد بلکه حتی به کسانی که بیماری آن ها پیشرفت نموده نیز یاری کند. وی در ادامه اضافه نمود: این مطالعات یک علت مهم است که نشان می دهد اسکن چشم برای سنجش مقدار آمیلوئید (هیدرات سلولز ژلاتینی) تا چه میزان می تواند به محققان یاری کند تا بتوانند آنچه که در مغز می گذرد را درک نمایند. اما روش های مختلف اسکن چشم پیش از آن که بر روی افراد مبتلا به بیماری زوال عقل مورد استفاده قرار گیرند، احتیاج به ارزیابی های بیشتر دارند.

ردیابی یک پروتئین راه چاره تشخیص درست

دانشمندان در هر دو مطالعه اجرا شده، در پی نشانه هایی از پروتئین بتاآمیلوئید بودند چرا که این پروتئین خاص در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر دسته جات انبوهی را تشکیل می دهد و در عین حال یکی از شاخصه های کلیدی بیماری نیز هست.

تیم تحقیقاتی استرالیایی که مسئولیت انجام یکی از این مطالعات را برعهده داشت، از ماده رنگی موجود در ادویه زردچوبه بعنوان برچسب فلورسنت استفاده کرد. این ماده رنگی اجازه رویت پروتئین بتاآمیلوئید را در شبکیه چشم می دهد. از 200 نفر داوطلبی که در این تحقیق شرکت کردند، خواسته شد تا ماده رنگی زردچوبه را بعنوان مکمل و بصورت قرص مصرف نمایند. این ماده رنگی توانایی آن را دارد که محکم به پروتئین مذکور بچسبد و پژوهشگران بعداً می توانند با استفاده از عکسبرداری های خاص ردپای ماده رنگی و پروتئین مذکور را در چشم دنبال نموده و آن را به راحتی تشخیص دهند. سطوح مختلف بتاآمیلوئید در شبکیه بازتابی است از آنچه که در مغز می گذرد. برای اینکار نیز محققان بایستی از روش پرتونگاری مقطعی با گسیل پوزیترون استفاده نمایند. نتایج اولیه از 40 نفر از شرکت نمایندگان نشان داد که معاینه چشم هر کدام می تواند بیشتر از 80 درصد در تشخیص درست بیماری موثر باشد.

پرده ابهام کنار می رود

شاون فروست Shaun Frost از موسسه علمی و تحقیقاتی استرالیا و سرپرست یکی از تیم های تحقیقاتی در این باره چنین گفت: ما درباره این شگرد بالقوه تاحدودی خیالبافی هم نموده ایم اما اکنون درصدد هستیم تا از آن بعنوان یک عامل اصلی تشخیص و در کنار سایر روش هایی که تا به امروز کاربرد داشته نظیر پرتونگاری مقطعی با گسیل پوزیترون، عکسبرداری ام آر آی و معاینات بالینی استفاده کنیم. اگر چنانچه تحقیقات آینده نشان دهد که یافته های اولیه ما درست است، آنگاه می توان چک آپ های منظم چشم را بعنوان جزئی اساسی از مراحل تشخیص معرفی کرد.

وی اضافه نمود: تصاویر و عکس هایی که تا به امروز بدست آمده، بحدی واضح و معین هستند که به ما اجازه نظارت و کنترل شرایط بیماران مبتلا به آلزایمر را چه از نقطه نظر مقدار پیشرفت بیماری و چه از نظر پاسخ فرد بیمار نسبت به درمان می دهند.

بتاآمیلوئید، پروتئین راهگشا

در مطالعه دیگری پژوهشگران یک شرکت آمریکایی موسوم به کوگنوپتیکس Cognoptix Inc. از نوعی روغن یا پماد استفاده کردند و آن را بر روی برچسب فلورسنت کشیدند تا مقدار بتاآمیلوئید عدسی های چشم را میزان گیری نمایند.

آن ها سپس به وسیله اسکن لیزری پروتئین مذکور را ردیابی کردند. این آزمایش که بر روی 40 نفر داوطلب مبتلا به آلزایمر و سالم انجام شد، در نهایت توانست به وسیله اسکن پرتونگاری مقطعی با گسیل پوزیترون و با دقت بیشتر از 85 درصد مبتلایان به آلزایمر را از افراد سالم تمییز دهد. نتایج این تحقیق دو سال پیش در کنفرانس بین¬المللی انجمن آلزایمر در کپنهاگ دانمارک ارائه شد.

تشخیص سخت آلزایمر

دکتر سیمون ریدلی Simon Ridley سرپرست موسسه تحقیقاتی آلزایمر کشور انگلیس در مصاحبه با دیلی تلگراف چنین گفت: تشخیص صحیح بیماری آلزایمر کار دشواری است. در بسیاری موارد علائم بیماری به مرور زمان پیشرفت نموده و بیشتر می گردد در حالیکه آسیب وارده به مغز از خیلی پیشتر شروع شده. وی خاطرنشان ساخت: شناخت یک روش تشخیص سریع و مقرون به صرفه یا اصطلاحاً روشی که به وسیله آن بتوان بیماری را پیش از بروز در فرد تشخیص داد، بدون تردید یک گام مهم برای یاری به افرادی است که در مراحل اولیه بیماری قرار دارند اما از طرف دیگر اینکار می تواند در انجام آزمایشات بالینی درست و در نهایت ارائه راه های درمان تازه با درصد پیروزیت بالا نیز بسیار تاثیرگذار باشد. تحقیق حاضر به هر شکل امیدبخش است اما واقعیت این است که هنوز در مراحل ابتدایی قرار گرفته است و بالطبع نمونه های بیشتری را هم طلب می نماید.

سایر تحقیقات و راه های تشخیص متفاوت

تحقیقات جداگانه ای در زمینه این بیماری اجرا شده و نتایج آن در کنفرانس های متعدد سال های اخیر آلزایمر بیان شده، یکی از این روش ها اشاره بر این دارد که بدتر شدن حس بویایی نیز ظاهراً می تواند یک شاخص اولیه برای تشخیص بیماری آلزایمر باشد.

تحقیقات پژوهشگران آمریکایی مدرسه پزشکی هاروارد نشان می دهد که افرادی که حس بویایی ضعیف تری دارند، حجم مغزشان نیز در دو منطقه کلیدی که به نوعی با حافظه در ارتباط است، کوچک تر است. در تحقیقی دیگر، دانشمندان دانشگاه کلمبیا در نیویورک به این جمع بندی رسیده اند که عملکرد ضعیف تر حس بویایی در هنگام انجام آزمایشات به طور معین با بروز بعضی شرایط حاد بیماری آلزایمر در ارتباط است. یافته ها بر این تاکید دارند که رتبه کمتر در آزمون سنجش بویایی احتمالاً می تواند بیشتر از ده درصد با خطر پیشرفت بیماری زوال عقل یا همان آلزایمر همراه باشد.