زمین شکافته؛ خواب نا آرام مردگان، هراس آیندگان - دنیای ویدئو

به گزارش خبرنگار گروه استان های خبرنگاران از سمنان، تصاویر منتشر شده از قبرستان قدیمی سنادره سمنان و سنگ قبر های شکاف خورده و فرو رفته پیش بینی چند سال پیش کارشناسان زمین شناسی در خصوص پیشروی فروچاله ها به سمت شهر را اثبات کرد؛ حالا اثرات مخرب زلزله خاموش از دشت های جنوبی به محل زندگی ما رسیده...

زمین شکافته؛ خواب نا آرام مردگان، هراس آیندگانزمین شکافته؛ خواب نا آرام مردگان، هراس آیندگانزمین شکافته؛ خواب نا آرام مردگان، هراس آیندگان

فرونشست چیست؟

زمین شکافته؛ خواب نا آرام مردگان هراس آیندگانپدیده فرو نشست که در دو دهه اخیر در جای جای کشور با اشکال متفاوت در دشت ها نمود دارد در واقع ناشی از خالی شدن لایه های زیرین زمین است. در طول سال ها به تدریج شکاف هایی در زمین ایجاد می شود ودر نقاط بحرانی به ناگاه بخش وسیعی از خاک فرو می رود.

عوامل متعددی باعث ایجاد پدیده فرونشست می شود که از جمله آن می توان به انحلال، آب شدگی یخ ها و تراکم نهشته ها، حرکت آرام زمین و خروج گدازه یا عملیات انسانی نظیر معدن کاری یا برداشت آب زیرزمینی و نفت، برداشت و استخراج مواد معدنی، ریزش سازه های زیرزمینی مانند تونل ها و یا ایجاد حفرات در اثر انحلال و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی، نفت و گاز اشاره کرد.

بر اساس تعریف یونسکو از فرونشست، این پدیده عبارت است از فروریزش و یا فرونشست سطح زمین که به علت های متفاوتی در مقیاس بزرگ روی می دهد. معمولاً این اصطلاح به حرکت قائم رو به پایین سطح زمین که می تواند با جابه جا شدن اندک خاک به صورت افقی هم منجر شود، گفته می شود.

این تعریف پدیده هایی همچون زمین لغزش ها را به علت اینکه حرکت آن ها دارای بردار افقی قابل توجهی بوده و همچنین نشست در خاک های دستی که دارای مکاهمم متفاوتی است؛ شامل نمی شود.

فرونشست زمین به عنوان یکی از مخاطرات طبیعی بوده که در حدود 300 دشت از دشت های کشور از جمله تهران، مشهد، قزوین، کاشان، سمنان و رفسنجان رخ داده است.

فرونشست های جهانی در سمنان

زمین شکافته؛ خواب نا آرام مردگان، هراس آیندگان3 دشت در استان سمنان در شهرستان های گرمسار، سمنان و دامغان نرخ بالای فرونشست را در سال های اخیر ثبت کرده اند.

در حالیکه فرونشست حدود 3 تا 4 سانتی متر در سال یعنی شرایط بحرانی، دشت های استان سمنان با میانگین فرونشست 10 تا 12 سانتی متر در سال، سه برابر عدد بحران جهانی فرونشست دارند.

معاون آب منطقه ای استان سمنان می گوید: در منطقه ها جنوبی دشت سمنان پیزومتر های شرکت آب منطقه ای استان که سازه هایی عمودی برای سنجش سطح آب زیر زمینی است به علت همین فرونشست ها و انحراف لوله جداره کارکرد خود را از دست داده و محاسبات کارشناسی نشان می دهد حداقل تا 65 متری از سطح زمین رگه های این فرونشست که روی زمین بصورت درز و شکاف های شرقی ـ غربی و شمالی ـ جنوبی پدیدار شده امتداد داشته باشد.

به گفته خاموشی، موضوع نگران کننده بروز این مشکل در وسعت حدود 100 کیلومتری پایین دست شهر های استان خطر آسیب جدی به تاسیسات زیربنایی و حساس دارای خط طولی در این محدوده است.

به بیان ساده تر خط لوله آب و گاز و تیر های برق، جاده، بخشی از جهت باند فرودگاه و از همه مهم تر ریل دو بانده راه آهن تهران ـ مشهد که بخش زیادی از ان در گستره سرزمینی استان سمنان قرار گرفته است، در تیر رس جدی فرونشست هاست.

علاوه بر نکات فوق نزدیکی این فرونشست های طولی و عرضی به قلب اشتغال و تولید یعنی فاصله 5 کیلومتری با شهرک صنعتی، قرار گرفتن در زمین های زراعی و باغی روستا های جنوب شهرستان ها و تهدید منطقه ها مسکونی از جمله مواردی است که روز به روز خطرناک تر جلوه می کند.

زمین شکافته؛ خواب نا آرام مردگان هراس آیندگانقادری مدیر امور آب شهرستان دامغان نمونه شاخص این مشکل را در روستای سیدآبادو از توابع بخش امیریه شهرستان دامغان نشان می دهد.

این منطقه جزء منطقه های است که شکاف های سطحی ناشی از فرونشست به داخل روستا نفوذ و علاوه بر تخریب زمین های زراعی دیوار بسکمک از خانه ها را هم با ترک های غیر قابل اصلاح روبرو می کند.

وی می افزاید: خطر زیست محیطی تازه بروز کرده فرونشست ها در دشت های استان سمنان از بین رفتن تاغ زار هایی با عمر 50 تا 70 سال است که بعلت بیرون افتادگی ریشه های طویل آن ها از خاک و نرسیدن ریشه های بلند آن به آب خشک شده و علاوه بر خطر آتش سوزی کم کم زمینه ساز ایجاد کانون های گرد و غبار و پیش روی بیابان می شوند.

زلزله خاموش مقدمه سیل پر سر و صدا

زمین شکافته؛ خواب نا آرام مردگان هراس آیندگانیکی از موضوعات مغفول مانده در پدیده فرونشست تغییر سالانه شیب زمین در دشت هاست که اثر مستقیم آن بر غیر قابل پیش بینی و غیر قابل مهار شدن سیلاب های فصلی است، از انجائیکه عموما سرریز آب های سطحی همه شهر های استان به سمت دشت های جنوبی بصورت روان آب بوده است پایین رفتن سطح زمین و اختلاف سطح تا نیم متر سبب ایجاد شیب های شدید خطرناک و هدایت و سرعت تخریب بالای آن در فصول بارندگی خواهد شد.

امیر شمشکی دکترای علوم زمین شناسی و کارشناس ارشد سازمان زمین شناسی کشور می گوید: میانه افت سطح آب های زیرزمینی در کشور سالانه 50 سانتیمتر است در حالی که این رقم در استان سمنان 16 سانتیمتر بیشتر است که نشانه عمیق تر بودن اثر خشکسالی در استان سمنان نسبت به میانه کشوری است.

مقدار طبیعی آب زیر زمینی استان سمنان 990 میلیون متر مکعب اعلام، اما حفر بی رویه چاه و برداشت فراوان آب سبب برهم خوردن تراز برداشت و واریز در منابع آبی زیر زمینی این استان شده است. مقدار اضافه برداشت در سمنان 1.7 برابر آب قابل برنامه ریزی منابع زیرزمینی استان است.

این کارشناس تاکید می کند تصور عمومی مبنی بر جبران برداشت های بی رویه از آب زیر زمینی با بارندگی های سیلابی در دهه خشکسالی به عقیده کارشناسان غلط است چرا که آبی که هم اکنون در سطوح زیرین وجود دارد منبع ذخیره در دوران تر سالی ده ها قرن پیش بوجود آمده و در واقع ما در حال برداشت از مخزن های هزار ساله ای هستیم که به سادگی و با این سطح پایین بارندگی به هیچ وجه قابل جبران نیست گذشته از آن سطوحی از خاک که از آب خالی شده و پایین افتاده دیگر بر فرض تزریق مصنوعی دشت ها قابل اصلاح و بالا آمدن نیست و آن بخش از خاک مسئله دار و سست شده عملا از دسترس بشر خارج شده است.

باران های اندک؛ رودخانه های بی آب

زمین شکافته؛ خواب نا آرام مردگان، هراس آیندگانمدیرعامل شرکت آب منطقه ای سمنان از کاهش قابل توجه آورد رودخانه ها در استان خبر می دهد و می گوید: در حوزه مقدار آورد رودخانه های استان، نسبت به سال قبل با 34 درصد کاهش روبرو هستیم.

حیدریان ادامه داد: در آبدهی قنوات به عنوان منابع آب زیر زمینی که در مدت طولانی تر نسبت به سایر منابع آبی، اثرات را بروز می دهند، در درازمدت یک درصد افزایش و نسبت به سال قبل 2 درصد کاهش داشتیم.

این مدیر مسئول به تامین بخش عمده آب شرب استان از طریق چاه ها اشاره و اظهار داشت: در حال حاضر تعداد 892 حلقه چاه در محدوده قُرق چاه های آب شرب قرار گرفته است.

وی بر تشدید برخورد ها با برداشت غیرمجاز از چاه ها تاکید و مطرح نمود: به همین علت 38 چاه غیرمجاز و 41 حلقه چاه مجاز با اضافه برداشت در حوزه شهری و 121 مورد چاه مجاز با اضافه برداشت در حوزه روستایی در استان شناسایی شده است.

مدیرعامل آب منطقه ای سمنان اضافه نمود: از تعداد 38 حلقه چاه غیرمجاز، تا به امروز 29 حلقه چاه پر شده و در خصوص مابقی موارد، اقدامات در حال انجام است. ضمن اینکه در خصوص چاه های تامین آب شرب شهری که اضافه برداشت دارند هم اقدامات لازم اجرا شده است.

به گفته حیدریان، در خصوص 121 مورد چاه روستایی با اضافه برداشت آب هم 103 مورد نصب کنتور هوشمند انجام و در خصوص مابقی هم اقدامات در دستور کار قرار گرفته است.

کسری مخزن آب زیرزمینی در استان سمنان به 143 میلیون متر مکعب در سال می رسد و عامل اصلی بحران آب اضافه برداشت های مستمری است که با حفر چاه های عمیق از آبخوان اصلی دشت ها اجرا شده است.

قصه آب در استان سمنان

زمین شکافته؛ خواب نا آرام مردگان هراس آیندگاندر استان سمنان حدود یک میلیارد و 250 میلیون مترمکعب آب در سال تولید می شود که 87 درصد در بخش کشاورزی، حدود هشت درصد در بخش صنعت و خدمات و حدود پنج درصد در بخش آب آشامیدنی مصرف می شود.

13دشت از 26 دشت استان ممنوعه بوده و سهم آب های زیرزمینی از تامین آب در استان بیش از 70 تا 80 درصد است در شرایطی که اگر این مقدار 40 درصد باشد بحران محسوب می شود.

دمنیان مدیر بهره برداری از تاسیسات آبی استان سمنان معتقد است: یکی از راهکار های میان مدت تامین آب اجرای کامل طرح احیاء و تعادل بخشی است.

طرحی که شامل انسداد چاه های غیرمجاز، اصلاح پروانه های بهره برداری، کنتور های هوشمند و تقلیل منصوبات چاه های دارای اضافه برداشت حدود 27 میلیون و 194 هزار متر مکعب است. بعنوان مثال بیشترین مقدار صرفه جویی در مصرف آب سمنان نصب حدود دو هزار کنتور هوشمند بر روی چاه های کشاورزی بود که مدیریت مصرف و شارژ این کنتورها، حدود 22 میلیون متر مکعب صرفه جویی در یک سال گذشته انجام شد.

انتقال آب دغدغه نخ نمای مردم سمنان

زمین شکافته؛ خواب نا آرام مردگان هراس آیندگانانتقال آب پایدار به استان سمنان یکی از خواسته های اصلی مردم استان سمنان در طول سالیان گذشته بوده است و همواره مسؤولان عالی این استان بر رفع مشکل کم آبی سمنان با اجرای طرح های مختلف از جمله سد فینسک و انتقال آب از دریای خزر تأکید کرده اند؛ طرح هایی که می تواند می تواند به کاهش مسائل ناشی از فرونشست زمین کمک کند.

یادمان نرفته که زنده یاد پرفسور پرویز کردوانی پدر علم کویر شناسی ایران در بازدید های مستمر از منطقه ها جنوبی استان دائم این زنگ خطر را گوشزد می کرد که پدیده فرونشست علاجی جز چاره اندیشی برای کاهش برداشت از آب زیر زمینی را ندارد و پیشروی کویر به سمت شهر ها و تخریب های وسیع سبب می شود تا کمتر از 20 سال آینده در صورت اقدام نکردن، نه منبع آب زیر زمینی و نه حتی کویر وجود داشته باشد!

بدیهی است وقتی برداشت آب از سفره های زیرزمینی کاهش یابد، احتمال التیام زخم زمین هم بیشتر است و این امر نیازمند تدبیر و چاره اندیشی عاجل مسؤولان است.

منبع /خبرگزاری صداوسیما

انتهای پیام / ن